Kaszel to jeden z najczęstszych objawów, z którymi borykają się mali pacjenci. Mokry kaszel u dziecka (określany również jako produktywny) jest szczególnie uciążliwy. Charakteryzuje się obecnością gęstej, lepkiej wydzieliny w drogach oddechowych, którą maluch próbuje odkrztusić. Chociaż kaszel mokry jest mechanizmem obronnym organizmu, który próbuje w ten sposób oczyścić drogi oddechowe, to warto wiedzieć, co doradzić rodzicom, którzy przychodzą do apteki po pomoc.
Przyczyny kaszlu mokrego u dzieci
Najczęstszą przyczyną mokrego kaszlu u dzieci są różnego rodzaju infekcje wirusowe lub bakteryjne, obejmujące górne i dolne drogi oddechowe. Należą do nich m.in. przeziębienie, grypa, zapalenie oskrzeli czy zapalenie płuc. W trakcie tych chorób dochodzi do nadmiernej produkcji i zalegania śluzu w drogach oddechowych, co prowokuje kaszel mokry.
Najczęstszą przyczyną mokrego kaszlu u dzieci są różnego rodzaju infekcje wirusowe lub bakteryjne, obejmujące górne i dolne drogi oddechowe. Należą do nich m.in. przeziębienie, grypa, zapalenie oskrzeli czy zapalenie płuc. W trakcie tych chorób dochodzi do nadmiernej produkcji i zalegania śluzu w drogach oddechowych, co prowokuje kaszel mokry.
Inną częstą przyczyną mokrego kaszlu u dzieci są schorzenia o podłożu alergicznym, takie jak astma oskrzelowa czy sezonowy katar sienny. W tych przypadkach kaszel jest efektem podrażnienia i nadmiernego wydzielania śluzu w drogach oddechowych, będącego reakcją organizmu na kontakt z alergenem. [1]
Czy wiesz, że…
…w przebiegu chorób alergicznych kaszel ma zwykle charakter suchy i napadowy. Mokry kaszel u pacjentów z alergią jest zwykle konsekwencją towarzyszącego alergicznego nieżytu nosa i spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła.
Rodzaje kaszlu mokrego
Kaszel ostry, trwający do 3 tygodni, zazwyczaj ma podłoże wirusowe i towarzyszy infekcjom górnych lub dolnych dróg oddechowych. Jest stosunkowo powszechnym objawem u dzieci i zwykle ustępuje samoistnie lub po zastosowaniu leczenia objawowego.
Kaszel ostry, trwający do 3 tygodni, zazwyczaj ma podłoże wirusowe i towarzyszy infekcjom górnych lub dolnych dróg oddechowych. Jest stosunkowo powszechnym objawem u dzieci i zwykle ustępuje samoistnie lub po zastosowaniu leczenia objawowego.
Natomiast kaszel mokry utrzymujący się dłużej niż 3 tygodnie określany jest jako przewlekły. W tym przypadku może sygnalizować poważniejsze schorzenia, jak astma oskrzelowa, mukowiscydoza czy wady anatomiczne dróg oddechowych. Tego typu objaw wymaga dokładnej diagnostyki i leczenia przyczynowego.
Leczenie kaszlu mokrego
Równolegle do leczenia przyczynowego, stosuje się terapię objawową, mającą na celu ułatwienie usuwania zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych. Istotną rolę odgrywają w tym procesie leki mukolityczne i wykrztuśne, zawierające kilka różnych substancji czynnych.
| Substancja czynna | Działanie, główne wskazania i dodatkowe właściwości [2] |
| Ambroksol | Działa wykrztuśnie, mukolitycznie oraz sekretolitycznie, pobudzając komórki gruczołowe w drogach oddechowych do produkcji bardziej płynnego śluzu. Stosowany jest głównie w ostrych i przewlekłych chorobach dróg oddechowych, którym towarzyszy nadmierna produkcja lepkiej wydzieliny, np. w zapaleniu oskrzeli. Ma także działanie przeciwzapalne i może łagodzić ból gardła, dzięki zdolności znieczulania miejscowego. |
| Acetylocysteina | Rozrzedza i upłynnia śluz w drogach oddechowych. Ułatwia to jego usunięcie z oskrzeli, co pomaga pacjentom z chorobami układu oddechowego oddychać swobodniej. Działa poprzez rozbijanie wiązań disiarczkowych w mucynie, co zmniejsza lepkość śluzu. Stosowana głównie w leczeniu chorób układu oddechowego, którym towarzyszy nadmierne zaleganie śluzu, takich jak: przewlekłe zapalenie oskrzeli, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), mukowiscydoza, zapalenie zatok i ucha środkowego. Jest dostępna w różnych formach, takich jak tabletki, proszki do sporządzania roztworów i inhalatory, co pozwala na dostosowanie terapii do potrzeb pacjenta. |
| Karbocysteina | Działa mukolitycznie, wpływając na strukturę śluzu poprzez zmniejszenie lepkości oraz jego ilości. Zmienia skład mukopolisacharydów w wydzielinie, co powoduje jej rozrzedzenie. Stosowana jest w chorobach dróg oddechowych, takich jak: przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma, czy mukowiscydoza. Może również modulować odpowiedź immunologiczną błony śluzowej, co pomaga w ochronie dróg oddechowych przed infekcjami. |
| Bromheksyna | Bromheksyna jest mukolitykiem i wykrztuśnym środkiem, który zwiększa wydzielanie gruczołów śluzowych i zmniejsza lepkość wydzieliny, ułatwiając jej wydalanie z dróg oddechowych. Stosowana jest przy chorobach oskrzeli oraz płuc, zwłaszcza gdy występuje lepka, trudna do odkrztuszenia wydzielina. Jest metabolizowana do ambroksolu, co oznacza, że ich działanie jest do siebie zbliżone, jednak bromheksyna działa wolniej. |
| Erdosteina | Erdosteina jest mukolitykiem, który rozrzedza wydzielinę, szczególnie w drogach oddechowych, ułatwiając jej usunięcie. Ma również właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne, które mogą wspierać leczenie chorób dróg oddechowych. Wskazana jest w przewlekłych schorzeniach dróg oddechowych, takich jak: przewlekłe obturacyjne zapalenie płuc (POChP) oraz zapalenie oskrzeli. Pomaga w zmniejszeniu objawów chorób związanych z obturacją dróg oddechowych, a także wspomaga działanie antybiotyków. |
Substancje czynne – różnice
Poszczególne substancje czynne różnią się między sobą zarówno zakresem i szybkością działania, jak i właściwościami i zastosowaniem w różnych schorzeniach.
- Ambroksol i bromheksyna są szczególnie skuteczne w przewlekłych chorobach oskrzeli, natomiast erdosteina oferuje dodatkowe korzyści przeciwzapalne i antyoksydacyjne.
- Ambroksol działa szybciej niż bromheksyna (która jest jego prolekiem).
- Acetylocysteina i erdosteina działają jako antyoksydanty, wspierając ochronę komórek
i zmniejszając stres oksydacyjny. - Karbocysteina wpływa na skład mukopolisacharydów w śluzie, co odróżnia ją od typowych mukolityków. Erdosteina jest bardziej zaawansowana w leczeniu POChP i stanów zapalnych.
Dowiedz się więcej na temat leczenia mokrego kaszlu u dzieci przy pomocy ACC.
Pamiętaj, że nie w każdym przypadku kaszel wymaga diagnostyki i leczenia. Zdrowe dziecko kaszle średnio 11 razy dziennie i nie stanowi to objawu żadnej choroby. [3]
Ziołowe syropy i preparaty na kaszel mokry u dzieci
Wśród naturalnych metod łagodzenia mokrego kaszlu u dzieci warto wspomnieć o ziołowych syropach i preparatach, zawierających m.in. wyciągi z bluszczu, tymianku, prawoślazu czy porostu islandzkiego. Często można je dostać bez recepty, gdyż są traktowane jako suplementy diety lub łagodniejsze środki lecznicze. W porównaniu do leków z substancją czynną, które działają bezpośrednio na strukturę wydzieliny i zapewniają szybsze i silniejsze efekty, preparaty ziołowe działają łagodniej, często wpływając na nawilżenie dróg oddechowych, łagodzenie stanów zapalnych oraz wspieranie naturalnych procesów oczyszczania dróg oddechowych. Sprawia to, że są bardziej odpowiednie przy łagodniejszych infekcjach lub jako wsparcie w leczeniu kaszlu mokrego.
Domowe sposoby na kaszel mokry u dzieci
Poza leczeniem farmakologicznym istnieje wiele domowych sposobów, które mogą przynieść ulgę dziecku z mokrym kaszlem. Należą do nich m.in. inhalacje z solą fizjologiczną, oklepywanie pleców, nawilżanie powietrza, zachęcanie do aktywności fizycznej czy podawanie płynów, np. wody, herbatki
z miodem, cytryną lub malinami.
Przeczytaj również o sprawdzonych sposobach komunikacji z pacjentem.
Wizyta u lekarza
Mokry kaszel u dzieci jest na tyle powszechnym objawem, że niekoniecznie wymaga natychmiastowej wizyty u specjalisty. Jednak pewne sytuacje powinny skłonić rodziców do pilnego skontaktowania się z pediatrą.
- Kaszel mokry utrzymujący się dłużej niż 3 tygodnie.
- Kaszel u noworodka lub niemowlęcia poniżej 3. miesiąca życia.
- Kaszel połączony z trudnościami w oddychaniu, dusznością lub bólem w klatce piersiowej.
- Kaszel z towarzyszącym krwiopluciu, nocnymi potami lub spadkiem masy ciała.
- Nawracające zapalenia płuc.
- Kaszel u dzieci z astmą, mukowiscydozą lub innymi przewlekłymi chorobami układu oddechowego.
W tych przypadkach konieczna jest szybka konsultacja z lekarzem w celu ustalenia przyczyny i wdrożenia właściwego leczenia.
